Τραυματισμός αυχένα δίκην μαστιγίου ( whiplash )

Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται όταν ο αυχένας τραυματιστεί από μια απότομη κίνηση επιτάχυνσης – επιβράδυνσης  όπως αυτή που κάνει ένα μαστίγιο. Τραυματισμός αυτός συμβαίνει συνήθως σε τροχαία ατυχήματα ύστερα από αιφνίδια υπερέκταση του αυχένα του επιβάτη ενός σταματημένου αυτοκινήτου το οποίο συγκρούεται από πίσω από ένα άλλο αυτοκίνητο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει βλάβη σε αρκετές δομές της αυχενικής μοίρας.

Ο αυχένας αποτελείται 7 οστά τους επικαλούμενος σπόνδυλους ( βλέπε ανατομία σπονδυλικής στήλης ). Κάθε σπόνδυλος ενώνετε με τον ανώτερο του και τον κατώτερο του με δύο αρθρώσεις :

Τις ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις ( facets ) που βρίσκονται στο πίσω μέρος των σπονδύλων και δεξιά και τον μεσοσπονδύλιο δίσκο κεντρικά.

Κατά την διάρκεια της απότομης επιτάχυνσης του αυχένα συμπιεστικά ή διατατικά φορτία επηρεάζουν τις αρθρώσεις , τους συνδέσμους , του μυς , και τα νεύρα της περιοχής.

Αυτά μπορεί να τραυματίσει τους ιστούς , αν οι δυνάμεις που ασκούνται είναι πέρα από τα όρια της αντοχής τους. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή σαν τραυματισμός τους  αυχένα « δίνην μαστιγίου».

Αίτια του τραυματισμού « δίκην μαστιγίου»

Συνήθως ο τραυματισμός συμβαίνει σε τροχαία ατυχήματα τα οποία προκαλούν στον αυχένα την απότομη επιτάχυνση – επιβράδυνση ( εικόνα 1 ). Τέτοια ατυχήματα είναι όπως το να συγκρουστεί το αυτοκίνητο μετωπικά ή ενώ είναι σταματημένο να το τρακάρει από πίσω άλλο αυτοκίνητο. Τον τραυματισμό τον συναντάμε επίσης σε αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ όπου η  σημαντική σύγκρουση δύο παικτών μπορεί να προκαλέσει στον αυχένα την απότομη επιτάχυνση – επιβράδυνση.

Συμπτώματα του τραυματισμού ¨δίκην μαστιγίου¨

Οι ασθενεί αισθάνονται ξαφνικό πόνο στον αυχένα τη στιγμή του τραυματισμού. Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει λίγος ή καθόλου πόνος τη στιγμή του τραυματισμού.

Σε αυτή την περίπτωση αυξάνονται τις επόμενες δύο τρεις μέρες καθώς είναι αισθητά την νύχτα και τα πρώτα λεπτά της ημέρας.

Ο πόνος που σχετίζεται με τον τραυματισμός « δίκην μαστιγίου» μπορεί να είναι « κοφτερός» ή « μουντός» και αυξάνει με την κίνηση ή την λάθος στάση ( π.χ. λάθος στάση στον αυχένα μπροστά στον υπολογιστή ). Ο πόνος συνήθως υπάρχει στον αυχένα και μπορεί να αντανακλά στους ώμους τους βραχίονες ή το κεφάλι ( δημιουργεί πονοκέφαλο , βλέπε επίσης άρθρο : αυχενογενής πονοκέφαλος ). Επίσης υπάρχει δυσκαμψία και περιορισμένη κίνηση στον αυχένα. Οι ασθενής αισθάνονται το κεφάλι τους « βαρύ» και δυσκολεύονται να το σηκώσουν από το μαξιλάρι. Πιο σπάνια υπάρχουν  βελονισμοί και μουδιάσματα στο ένα ή και στα δύο χέρια.

Διάγνωση του τραυματισμού « δίκην μαστιγίου»

Η υποκειμενική ( λήψη ιστορικού) και η αντικειμενική ( κλινική εξέταση ) αξιολόγηση είναι επαρκείς για να οδηγήσουν τον φυσικοθεραπευτή στην διάγνωση του τραυματισμού « δίνην μαστιγίου» .

Επιπλέον εξετάσεις ( ακτινογραφίες διαγνωστικός έλεγχος, μαγνητική τοπογραφία) επιδεινώνουν την κάκωση και προσδιορίζουν τον ακριβή βαθμό της βλάβης.

Πρόγνωση του τραυματισμού ¨δίκην μαστιγίου ¨

Οι περισσότεροι ασθενεί με την κατάλληλη φυσιοθεραπεία αναρρώνουν γρήγορα και πλήρως. Η θεραπεία μπορεί να κρατήσει από εβδομάδες μέχρι μήνες. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις η αποκατάσταση μπορεί διαρκέσει και περισσότερο. Μερικοί ασθενείς λόγω της σοβαρότητας του τραυματισμού έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν εκφυλιστικές αλλοιώσεις στις αρθρώσεις του αυχένα.

Θεραπεία του τραυματισμού ¨δίκην μαστιγίου¨

Πριν ξεκινήσει η θεραπεία  σε οποιοδήποτε ασθενή με τραυματισμό « δίκην μαστιγίου» πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο σοβαρού τραυματισμού όπως κάταγμα αυχενικού σπονδύλου ή ρήξη συνδέσμων στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης ( κυρίως του εγκάρσιου συνδέσμου της άνω αυχενικής ).

Ο βαθμός της επιτυχίας της θεραπεία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την συνεργασία του ασθενή με τον φυσικοθεραπευτή. Πολύ βασικό είναι η αποφυγή των δραστηριοτήτων που αυξάνουν τα συμπτώματα.

Αυτό βοηθάει τον οργανισμό να επουλώσει τους τραυματισμένους  ιστούς. Αποφεύγουμε δραστηριότητες όπως πολύωρη καθιστή θέση , δραστηριότητες οι οποίες γίνονται με το κεφάλι σκυφτό , άρση  βαριών αντικειμένων και λάθος στάσεις κατά την διάρκεια του ύπνου.

Αγνοώντας τον πόνο και τα συμπτώματα και συνεχίζοντας την πλήρη δραστηριότητα η κατάσταση περνάει στο χρόνιο στάδιο. Άμεση και κατάλληλη θεραπεία είναι πολύτιμη για την επούλωση του τραυματισμού.  Η θεραπεία τις πρώτες 72 ώρες έχει στόχο την μείωση του πόνου και της φλεγμονής. Οπότε ο ασθενής ξεκουράζεται και εφαρμόζει παγοθεραπεία τρεις με τέσσερις φορές την ημέρα.

Εξαιρετικά σημαντικό είναι να διορθωθούν λάθος πρότυπα στάσης ή αντιαλγικά πρότυπα στάσης του αυχένα. Με αυτόν τον τρόπο στις αρθρώσεις του αυχένα ασκούνται όσο τον δυνατόν μικρότερα φορτία.

Έτσι προσαρμόζομαι την καρέκλα της εργασίας ,την θέση ανάπαυσης και την στάση του ύπνου ( χρησιμοποιώντας μαξιλάρια η τυλιγμένες πετσέτες). Πάντα με τις συμβουλές φυσικοθεραπευτή μας.

Φυσικοθεραπεία για τον τραυματισμό « δίκην μαστιγίου»

Η φυσιοθεραπεία είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την ανακούφιση από τα συμπτώματα και για την αποφυγή επιπλοκών. Η φυσικοθεραπεία περιλαμβάνει :

•    Αρθρική κινητοποίηση ( manual therapy)
•    Τεχνικές μαλακών μορίων ( μάλαξη)
•    Τεχνική στεγνής βελόνας ( βλέπε άρθρο : Tεχνική της στεγνής βελόνας (dry needle) στον μυοπεριτονιακό πόνο (myofascial trigger points )
•    Ηλεκτροθεραπεία
•    Taping 
•    Εκπαίδευση στάσης σώματος (βλέπε επίσης άρθρο : Σωστή θέση εργασίας στον υπολογιστή ,  σύνδρομο στάσης )
•    Συμβουλές εργονομίας
•    Ασκήσεις βελτίωσης της ελαστικότητας της στάσης και της δύναμης ( κυρίως των εν τω βαθύ μυών του αυχένα)
•    Κινητοποίηση νευρικού ιστού

Του  Φίλιππου Γκέκη,  ΡΤ, ΜΤ (Φυσικοθεραπευτής)