Αιφνίδιο τράβηγμα γάμπας

Η ώρα που η παρέα συνήθιζε να συναντιέται στην άκρη του Πευκιά, χωρίς απαραίτητα προηγούμενη συνεννόηση, δίχως να έχει προγραμματίσει συγκεκριμένο προπονητικό πρόγραμμα. Με μόνη κοινή κινητήρια δύναμη τη χαρά της συνάντησης και τη διάθεση για κίνηση. Θα ήταν ίσως μία από τις αλησμόνητες στιγμές του φετινού καλοκαιριού, αν σε μια στροφή του μονοπατιού στο τελευταίο χιλιόμετρο, ένας από την παρέα δεν ένιωθε ξαφνικά, χωρίς καμία προειδοποίηση, ένα τράβηγμα στη γάμπα.

Σε παρόμοιες περιπτώσεις, ο δρομέας αναφέρει αιφνίδιο πόνο στη γάμπα που μοιάζει με μαχαιριά. Συχνά περιγράφει ότι κάποια στιγμή, καθώς έτρεχε, είχε την εντύπωση πως «κάποιος πέταξε μια πέτρα στη γάμπα του». Αν ψηλαφίσουμε το σημείο που εκδηλώνεται ο πόνος, θα διαπιστώσουμε τοπική ευαισθησία. Είναι πολύ πιθανόν ο μυς να έχει υποστεί θλάση.

Με άλλα λόγια, οι ίνες που τον αποτελούν μπορεί να έχουν τραβηχτεί και μερικές να έχουν σπάσει. Αυτό σημαίνει δύο τουλάχιστον συνέπειες: α) την αδυναμία του τραυματισμένου μυός να λειτουργήσει αποδοτικά αμέσως μετά το τράβηγμα και β) την εμφάνιση ενοχλήσεων που προοδευτικά επιτείνονται και δυσκολεύουν συχνά ακόμα και τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες. Όταν η θλάση του μυός είναι μεγαλύτερη, γίνεται αντιληπτό ένα μικρό «κενό» στο σημείο της βλάβης.

Την επόμενη μέρα είναι δυνατόν να παρουσιαστεί μελανιά στην πάσχουσα περιοχή, καθώς το αιμάτωμα που δημιουργεί η θλάση του μυός, έρχεται σταδιακά στην επιφάνεια και χρωματίζει το δέρμα. Και φυσικά, ο πόνος είναι τόσο οξύς και διαξιφιστικός, που καθιστά τον δρομέα αδύναμο να συνεχίσει την άθληση.

Ο λόγος που προκάλεσε το τράβηγμα στη γάμπα, στο παράδειγμά μας, ήταν προφανώς η αποχή του φίλου δρομέα για δύο ολόκληρες εβδομάδες από το συστηματικό τρέξιμο. Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενά του, είχε αρχίσει να γυμνάζεται σε γυμναστήριο με ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης για τα άνω και, κυρίως, τα κάτω του άκρα. Έτσι, χωρίς να το αντιληφθεί, είχε προκαλέσει μόνος του το ατύχημα. Ανυποψίαστος, είχε οδηγήσει ο ίδιος τη γάμπα του στο δυσάρεστο αποτέλεσμα.

Γιατί οι κυριότεροι παράγοντες που ενοχοποιούνται για μια μυϊκή θλάση είναι:
1. Απροετοίμαστος μυς, εξαιτίας ανεπαρκούς άσκησης ή ελλιπούς προθέρμανσης
2. Ατροφία μυός, κυρίως μετά προηγούμενο τραυματισμό και πλημμελή αποκατάσταση
3. Δημιουργία ουλής στη θέση προηγούμενης μυϊκής θλάσης
4. Κουρασμένος και αφυδατωμένος μυς, όπως στο παράδειγμά μας
5. Σφιχτός μυς, ιδιαίτερα στους νεαρούς δρομείς στη διάρκεια της ανάπτυξης
6. Παρατεταμένη έκθεση του μυός στο ψύχος.

Ο μυς στη γάμπα που συχνότερα καταπονείται είναι ο γαστροκνήμιος. Το σημείο που εκδηλώνεται το τράβηγμα είναι συνήθως εκεί όπου η μυϊκή γαστέρα (το κύριο και συσταλτό μέρος του μυός) συνδέεται με τον αχίλλειο τένοντα. Στις σπάνιες περιπτώσεις που η γάμπα του δρομέα συσπάται βίαια και κατ’ εξακολούθηση, όπως στις απότομες κι εκρηκτικές εκκινήσεις και στις ασκήσεις με άλματα (jump-ups), μπορεί να υποστεί ρήξη ο υποκνημίδιος μυς. Η διαφορά έγκειται στην εντόπιση του πόνου, ο οποίος εκδηλώνεται βαθύτερα και στη μελανιά που συνήθως καθυστερεί να εμφανιστεί και έχει μικρότερη έκταση. Και στις δύο περιπτώσεις εν τούτοις ο δρομέας αδυνατεί να συνεχίσει την άθληση.

Ένας «άγνωστος» μυς

Ένας άλλος στενός ταινιοειδής μυς, ο μακρός πελματικός, ο οποίος είναι λίγο πολύ παραγνωρισμένος και δεν υπάρχει σταθερά σε κάθε άνθρωπο, μπορεί εύκολα να υποστεί ρήξη και να προκαλέσει διαγνωστική σύγχυση. Εδώ οι ενοχλήσεις είναι πιο ήπιες. Απλά, δυσκολεύουν το τρέξιμο για μερικές ημέρες και δε συνοδεύονται με εντυπωσιακές συνέπειες. Ο δρομέας που έχει υποστεί μια φορά ρήξη του μακρού πελματικού μπορεί να είναι σίγουρος πως δεν πρόκειται το πρόβλημα να επαναληφθεί δεύτερη φορά και πως μπορεί να σχεδιάσει απρόσκοπτα τις προσεχείς αθλητικές του δραστηριότητες.
Σωστή αντιμετώπιση
Μέσα από τις σελίδες του RUNNER έχουμε πολλές φορές αναφερθεί σε τρόπους αποφυγής τραυματισμών. Ωστόσο, όταν αυτοί συμβαίνουν θα πρέπει να γνωρίζουμε απλές κινήσεις ή, με άλλα λόγια, πρώτες βοήθειες τις οποίες θα εφαρμόσουμε είτε στον εαυτό μας είτε σε άλλους. Από τη στιγμή που ο αθλητής διαπιστώσει, μετά το πρώτο ξάφνιασμα του τραβήγματος ότι δεν μπορεί να συνεχίσει το τρέξιμο, θα πρέπει:

• Να διατηρήσει την ψυχραιμία του
• Να μην επιδιώξει τη συνέχιση της δρομικής δραστηριότητας
• Να μετακινηθεί με αργό περπάτημα ή με τη βοήθεια συναθλητή του
• Να εφαρμόσει το συντομότερο κρύα επιθέματα, χωρίς χρονοτριβή
• Να ασκήσει ελαφρά πίεση στο πάσχον σημείο με ελαστικό επίδεσμο
• Να ανυψώσει το σκέλος σε ανάρροπη θέση
• Να αναπαυθεί μέχρι οι ενοχλήσεις υποχωρήσουν
• Να αποφύγει στη συνέχεια τη φόρτιση του σκέλους με το βάρος του
• Να αναζητήσει ιατρική συμβουλή, εφόσον οι ενοχλήσεις επιμένουν
• Να ακολουθήσει πιστά τις ιατρικές οδηγίες.

Ο γιατρός μπορεί να προτείνει υποστηρικτικό κηδεμόνα (που να διατηρεί το πόδι σε ελαφρά πελματιαία κάμψη) και να συμβουλεύσει τη χρήση πατερίτσας. Σε μικρές ρήξεις, μπορεί να προτείνει μια σειρά από απλές ασκήσεις για το δυνάμωμα του γαστροκνήμιου, αρκεί αυτές να μην ξεπερνούν ποτέ το κατώφλι του πόνου. Τα αντιφλεγμονώδη χάπια μπορούν να ανακουφίσουν τον πόνο και να βοηθήσουν στη γρήγορη αποκατάσταση του τραυματισμένου μυός, αρκεί να δοθούν στη σωστή δοσολογία και μόνο με ιατρική συνταγή. Η χειρουργική επέμβαση σπάνια πραγματοποιείται και πάντα με την προϋπόθεση πως υπάρχουν κάποιες απόλυτες ενδείξεις. Όπως, για παράδειγμα, όταν η ρήξη είναι εκτεταμένη ή όταν αφορά νεαρό και φιλόδοξο αθλητή. Στη διάρκεια της επέμβασης, το αιμάτωμα απομακρύνεται και η μυϊκή γαστέρα συρράπτεται με τον αχίλλειο τένοντα. Μια ρήξη του γαστροκνήμιου μυός, όταν αφεθεί στην τύχη της και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά, οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στο σχηματισμό ουλής. Αυτό σημαίνει πως ο μυς αυτός, κάτω από αυξημένες εντάσεις, κινδυνεύει ευκολότερα να τραβηχτεί και να σκιστεί για δεύτερη φορά. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, είτε πρόκειται για μερική ή ολική μυϊκή ρήξη, είτε αφορά νεαρό δρομέα ή βετεράνο, η συμβουλή είναι μία και μοναδική: ο ασθενής οφείλει να επιστρέψει στις αθλητικές του δραστηριότητες μόνο όταν ο πόνος εξαφανιστεί και απουσιάζει εντελώς στη διάρκεια ασκήσεων με φόρτιση.

Υπάρχουν όμως… και χειρότερα

Το αιφνίδιο τράβηγμα της γάμπας, εν τούτοις, μπορεί να οφείλεται σε κάτι πολύ πιο δυσάρεστο από μια απλή μυϊκή θλάση. Έχει διαπιστωθεί, ότι η θρόμβωση των εν τω βάθει φλεβών της κνήμης σχετίζεται με το έντονο και παρατεταμένο τρέξιμο. Μην ξεχνάμε πως η πηκτικότητα του αίματος αυξάνεται μετά το πέρας μιας πολύωρης δρομικής προσπάθειας.

Αυτό μπορεί να σημαίνει την πήξη του αίματος μέσα σε μια φλέβα της γάμπας και την ανάπτυξη θρομβοφλεβίτιδας. Φυσικά, τα περιστατικά θρομβοφλεβίτιδας στους δρομείς, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, είναι εξαιρετικά σπάνια. Συμβαίνουν συνήθως σε άτομα που έχουν γνωστή φλεβική ανεπάρκεια (και αδιαφορούν για την αποκατάστασή της) ή σε άλλα που πάσχουν από διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος. Το αρχικό σύμπτωμα κι εδώ είναι ο αιφνίδιος πόνος στη γάμπα, όπου σύντομα όμως εξαπλώνεται σε όλο το μήκος της, μέχρι την οπίσθια επιφάνεια του γονάτου.

Αν ο δρομέας αδιαφορήσει και δε ζητήσει έγκαιρα ιατρική συμβουλή, τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται. Ο πόνος επιτείνεται, η γάμπα του διογκώνεται, προοδευτικά εμφανίζει ερυθρότητα και θερμότητα καθόλο το μήκος της, το δέρμα παρουσιάζεται τεντωμένο, λείο και στιλπνό, ενώ η θερμοκρασία του σώματος ανέρχεται γύρω στους 38 βαθμούς.

Σε περιπτώσεις φλεβικής θρόμβωσης στη γάμπα, η περίοδος αποκατάστασης διαρκεί από 6 μέχρι 12 μήνες. Στο χρονικό αυτό διάστημα ο αθλητής οφείλει να λαμβάνει αντιπηκτικά χάπια, ελέγχοντας σε τακτική βάση την πηκτικότητα του αίματος. Ευτυχώς, η αποκατάσταση είναι κατά κανόνα πλήρης, επιτρέποντας στον αθλητή να επιστρέψει στην αθλητική δράση χωρίς πρόβλημα.

Του Νίκου Μαρκέα
Χειρούργος Ορθοπεδικός