Καρκινικός πόνος

Σύμφωνα με τον Cleeland και τους συνεργάτες του 67% των  ασθενών που θεραπεύονται για τη νόσο τους σε εξωτερική βάση έχουν πόνο που υποθεραπεύεται με αποτέλεσμα να έχουν μέτρια ως κακή ποιότητα ζωής και περιορισμό των δραστηριοτήτων τους.

Η αιτία της ανεπαρκούς αντιμετώπισης του καρκινικού πόνου έγκειται στο γεγονός ότι δεν γίνεται σωστή αξιολόγηση, διάγνωση του είδους του πόνου και διαχείριση της επώδυνης κατάστασης από εξειδικευμένο ιατρείο πόνου. Οι καρκινοπαθείς φτάνουν συνήθως στα ιατρεία πόνου αφού έχουν πλέον εξαντληθεί ψυχολογικά, σωματικά και οικονομικά διερωτώμενοι με απορία και έκπληξη γιατί κανείς δεν τους ενημέρωσε για τη δυνατότητα και το δικαίωμα τους, να τύχουν εξειδικευμένης θεραπείας πόνου.

ΕΙΔΗ ΚΑΡΚΙΝΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ

Α. ΑΛΓΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ

Σωματικός
Σπλαγχνικός

Β. ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ

Γ. ΜΙΚΤΟΣ ΠΟΝΟΣ (ΑΛΓΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ)

ΙΤΙΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΠΟΝΟΥ

Άμεση διήθηση ιστών και οργάνων από τον κακοήθη όγκο
Πόνος που προκαλείται από την ίδια τη θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοβολία, χειρουργική επέμβαση
Πόνος ανεξάρτητος από τη νόσο και τις θεραπείες της (π.χ οσφυαλγία, κεφαλαλγία κλπ)
Πόνος που προκαλείται από συνδυασμό των παραπάνω αιτιών

ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΠΟΝΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Επώδυνη πολυνευροπάθεια
Επώδυνη άσηπτη νέκρωση της κεφαλής του μηριαίου ή του βραχιονίου
Αρθραλγία και μυαλγία μετά από ελάττωσης της δόσης των στεροειδών
Επώδυνη στοματική βλεννογονίτιδα

ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΠΟΝΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μετακτινική ίνωση του βραχιόνιου ή του οσφυοϊερού πλέγματος
Μετακτινική μυελοπάθεια
Οστεονέκρωση
Στοματική βλεννογονίτιδα, πρωκτίτιδα

ΠΟΝΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Πόνος μετά από θωρακοτομή
Πόνος μετά από μαστεκτομή
Πόνος μετά από επέμβαση στον τράχηλο για εξαίρεση όγκου (λαιμός)
Πόνος στο κολόβωμα, μετά από ακρωτηριασμό άκρου

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΝΟΥ

Η θεραπευτική αντιμετώπιση του πόνου γίνεται με φάρμακα, επεμβατικές τεχνικές και συνδυασμό αυτών.

ΦΑΡΜΑΚΑ

Απλά αναλγητικά όπως παρακεταμόλη και αντιφλεγμονώδη
Ήπια οπιοειδή (τραμαδόλη, κωδεϊνη)
Ισχυρά οπιοειδή (μορφίνη, φεντανύλη, μεθαδόνη )
Αντιεπιληπτικά
Αντικαταθλιπτικά
Κορτικοστεροειδή
Δερματικά επιθέματα (καψαϊκίνη, λιδοκαϊνη)

Η επιλογή των φαρμάκων γίνεται ανάλογα με το είδος του πόνου , την ένταση και τις παρενέργειες που εμφανίζονται. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται ένας συνδυασμός από φάρμακα διαφόρων κατηγοριών. Χρειάζεται αργή αύξηση των δόσεων και παρατήρηση του αποτελέσματος, γι αυτό είναι απαραίτητη η συχνή επικοινωνία θεράποντος και πάσχοντος.

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Συνεχής αποκλεισμός νεύρων με τοπικό αναισθητικό
Νευρόλυση με αλκοόλη ή φαινόλη
Νευρόλυση με ραδιοσυχνότητα νεύρων, συμπαθητικών γαγγλίων και πλεγμάτων (νευρόλυση σπλαγχνικών νεύρων, νευρόλυση άνω υπογάστριου πλέγματος, νευρόλυση γαγγλίου του Impar κλπ)
Εφαρμογή παλμικής ή κλασσικής  ραδιοσυχνότητας στο γάγγλιο της οπίσθιας νωτιαίας ρίζας (θεραπεία ριζίτιδας κλπ)
Συνεχής με αντλία επισκληρίδιος έγχυση δραστικών φαρμάκων μέσω εξωτερικού καθετήρα. (προσδόκιμο επιβίωσης περίπου 4-6 εβδομάδες)
Συνεχής με αντλία  επισκληρίδιος έγχυση δραστικών φαρμάκων μέσω εμφυτευμένου υποδόρια, καθετήρα και port.  (προσδόκιμο επιβίωσης έως τρεις μήνες)
Συνεχής υπαραχνοειδής έγχυση δραστικών φαρμάκων με πλήρως εμφυτευμένο σύστημα αντλίας και καθετήρα. (προσδόκιμο επιβίωσης πάνω από τρεις μήνες.

Οι επεμβατικές τεχνικές επιλέγονται ανάλογα με το είδος και την εντόπιση του πόνου και είναι σωστό να εφαρμόζονται πριν τη χρήση ισχυρών οπιοειδών σε μια προσπάθεια αποφυγής του ή/και περιορισμού της δόσης τους.

Όταν ο πόνος είναι ανθεκτικός στη θεραπεία ή ο ασθενής δεν μπορεί να ανεχτεί τις παρενέργειες των φαρμάκων τότε εφαρμόζονται τεχνικές που σκοπεύουν στη χορήγηση οπιοειδών ή/και άλλων δραστικών φαρμάκων από το κεντρικό νευρικό σύστημα. Η επιλογή της οδού και του τρόπου χορήγησης γίνεται ανάλογα με το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς.

ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΛΗΨΗΣ ΜΟΡΦΙΝΗΣ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΟΔΟΥΣ

300 mg από το στόμα
100 mg ενδοφλεβίως
10 mg επισκληριδίως
1 mg υπαραχνοειδώς (μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό)

Σύμφωνα με μελέτες δημοσιευμένες στο περιοδικό της κλινικής ογκολογίας στην Αμερική, η επιτυχής αντιμετώπιση του πόνου βελτίωσε την ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών και αύξησε την επιβίωση τους.

Πηγή: e-algos.com