Αθλητική διατροφή

Γνωρίζουμε καλά πως ακόμα και αν δεν κάνεις πρωταθλητισμό η πρόσληψη υγρών είναι απαραίτητα ακόμα και αν η θερμοκρασία δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή. Ας αφήσουμε όμως τα γενικά θέματα και ας πιάσουμε κάποια πιο ειδικά που απασχολούν και τους πιο ψαγμένους αναγνώστες μας.

Νερό ή αθλητικό ποτό

Κατά τη διάρκεια του αγώνα ή της προπόνησης χρειάζομαι νερό ή αθλητικό ποτό;

Η απάντηση είναι απλή, όταν η προπόνηση ή ο αγώνας διαρκεί μέχρι μια ώρα τότε το νερό είναι αρκετό. Τα αθλητικά ποτά δεν είναι τίποτε άλλο από νερό με ηλεκτρολύτες (κυρίως νάτριο και κάλιο) και υδατάνθρακες. Οι μεν ηλεκτρολύτες είναι απαραίτητοι και θα πρέπει να αντικαθίστανται γιατί έχουμε σημαντικές απώλειες κατά τη διάρκεια της προπόνησης, ιδιαίτερα τώρα το καλοκαίρι, αλλά από την άλλη πλευρά για να δημιουργηθούν σημαντικές απώλειες χρειάζονται αρκετές ώρες προπόνησης. Έτσι λοιπόν δεν είναι απαραίτητη η προσθήκη ηλεκτρολυτών αν η άσκηση διαρκεί κάτω από μια ώρα. Η σημαντικότερη διαταραχή ηλεκτρολυτών που ονομάζεται υπονατριαιμία δεν εμφανίζεται ποτέ σε αγωνίσματα που διαρκούν κάτω από τρεις ώρες. Όσον αφορά τους υδατάνθρακες, είναι φανερό ότι η μείωσή τους μειώνει την αθλητική απόδοση και φέρνει πιο σύντομα την εξάντληση. Επίσης όμως η εξάντληση των υδατανθράκων δεν μπορεί να εμφανιστεί πριν από μιας ώρας προπόνηση ή αγώνα. Οι μόνες περιπτώσεις που το αθλητικό ποτό είναι προτιμότερο από το νερό για διάρκεια άσκησης κάτω της μιας ώρας είναι όταν: α) ξεκινάς την προπόνηση ή τον αγώνα με χαμηλά επίπεδα ηλεκτρολυτών ή μυϊκού γλυκογόνου λόγω προηγούμενης έντονης προπόνησης και β) όταν μέσα στην ίδια ημέρα έχεις και δεύτερη προπόνηση έτσι ώστε θέλεις να είσαι όσο το δυνατόν πιο έτοιμος για την επόμενη.

Γλυκερόλη

Τι είναι η γλυκερόλη και πώς μπορεί να βοηθήσει την απόδοση;

Η γλυκερόλη είναι μια φυσική ουσία που αποτελείται από τρία άτομα άνθρακα και είναι το βασικό συστατικό των τριγλυκεριδίων, τη βασική μορφή αποθήκευσης λιπιδίων στον οργανισμό. Ένα λοιπόν τριγλυκερίδιο αποτελείται από ένα μόριο γλυκερόλης και τρία ελεύθερα λιπαρά οξέα. Αυτή λοιπόν η γλυκερόλη έχει την ικανότητα να αυξάνει την κατακράτηση των υγρών του σώματος όταν καταναλώνεται δια στόματος σε ιδιαίτερα υψηλές ποσότητες (περίπου ένα γραμμάριο γλυκερόλης ανά κιλό σωματικού βάρους). Η ιδέα λοιπό είναι ότι η γλυκερόλη μπορεί να βοηθήσει στην παροδική αποθήκευση υγρών από το σώμα (υπερυδάτωση) έτσι ώστε σε έναν αγώνα δρόμου στη ζέστη θα καθυστερήσει να εμφανιστεί η αφυδάτωση. Αν λοιπόν ένας δρομέας που βρίσκεται σε καλά επίπεδα υδάτωσης καταναλώσει γλυκερόλη και αρκετά υγρά τότε θα προκαλέσει υπερυδάτωση στον οργανισμό του δίνοντάς του ένα προβάδισμα στο κομμάτι των αποθηκών ύδατος στο σώμα. Την τελευταία εικοσαετία έχουν γίνει αρκετές μελέτες που η πλειονότητά τους δείχνει πως η γλυκερόλη αποτελεί έναν αποτελεσματικό και νόμιμο τρόπο αύξησης της αθλητικής απόδοσης. Τη μέθοδο αυτή την χρησιμοποιούν εδώ και αρκετά χρόνια οι αθλητές αντοχής της Εθνικής ομάδας τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών και της Αυστραλίας. Προσοχή μόνο, γιατί σε κάποια άτομα εμφανίζονται γαστρεντερικές διαταραχές ενώ σε κάποιους άλλους πονοκέφαλος. Έτσι λοιπόν όπως κάνετε και με τα παπούτσια σας, θα πρέπει να τα δοκιμάσετε σε μια προπόνηση και όχι απευθείας στον αγώνα.

Ηλεκτρολύτες

Χρειάζομαι συμπλήρωμα ηλεκτρολυτών ή είμαι εντάξει με το φαγητό;

Οι ηλεκτρολύτες είναι απαραίτητο κομμάτι της καθημερινής διατροφής και ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Με την έντονη προπόνηση και τις υψηλές θερμοκρασίες η εφίδρωση πολλές φορές ξεπερνά το 1-1,5 λίτρα ιδρώτα την ώρα. Ο ιδρώτας όμως δεν είναι μόνο νερό μιας και μαζί του χάνονται σημαντικές ποσότητες ηλεκτρολυτών. Σε ένα καθημερινό διαιτολόγιο θα πρέπει να είναι πλούσιο σε ηλεκτρολύτες και κυρίως σε νάτριο, κάλιο και μαγνήσιο. Έτσι λοιπόν το καλοκαίρι αλατίζουμε καλύτερα το φαγητό μας για νάτριο, τρώμε περισσότερα πορτοκάλια και μπανάνες για κάλιο, ενώ τα γεύματά μας πρέπει να είναι πλούσια σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά και ξηρούς καρπούς για μαγνήσιο. Επειδή η ανισορροπία ηλεκτρολυτών προκαλεί μυϊκές κράμπες, αν έχετε τέτοιο θέμα, θα πρέπει να αυξήσετε την πρόσληψη ηλεκτρολυτών. Σε ε αγωνίσματα που διαρκούν πολλές ώρες όπως μαραθώνιοι, υπερμαραθώνιοι και ironman τότε μπορείτε να προσλαμβάνετε ηλεκτρολύτες σε κάψουλες κατά τη διάρκεια της άσκησης. Μια τέτοια εταιρία είναι η Salt Stick (www.FitSN.com) που έχει επινοήσει και μια πολύ έξυπνη συσκευή για να μεταφέρεις μαζί σου τις κάψουλες ηλεκτρολυτών και όχι μόνο.

Ενεργειακά gel ή αθλητικό ποτό;

Τα ενεργειακά gel παρέχουν κυρίως συμπυκνωμένους υδατάνθρακες για απρόσκοπτη παροχή ενέργειας, ενώ ένα αθλητικό ποτό εκτός από τους υδατάνθρακες παρέχει τόσο ενέργεια όσο και σημαντική ποσότητα ηλεκτρολυτών. Κάποια ενεργειακά gel βέβαια παρέχουν και μικρή ποσότητα ηλεκτρολυτών ενώ κάποια άλλα όχι. Για παράδειγμα τα gel της GU παρέχουν περίπου 50 mg νατρίου ανά φακελάκι ενώ ένα μπουκαλάκι (500 ml) αθλητικό ποτό Gatorade παρέχει περίπου 520 mg νατρίου. Επομένως το καλοκαίρι και όταν η προπόνηση διαρκεί πάνω από 1 ώρα καλό θα ήταν να έχετε μαζί σας εκτός από τα gel και αθλητικό ποτό.

Αποκατάσταση

Μετά την άσκηση φαγητό ή συμπλήρωμα για να ανακάμψω γρήγορα;

Μετά την άσκηση θα πρέπει να καταναλώσουμε άμεσα φαγητό ώστε ο οργανισμός μας να ξεκινήσει να γεμίζει πάλι τις αποθήκες ενέργειας. Έτσι χρειαζόμαστε σημαντική ποσότητα υδατανθράκων για αναπλήρωση μυϊκού γλυκογόνου, πρωτεΐνες για την αποκατάσταση των μικροβλαβών που προκαλούνται ως αποτέλεσμα της προπόνησης και αντιοξειδωτικά στοιχεία για την εξισορρόπηση του οξειδωτικού στρες που προκαλείται από την έντονη προπόνηση. Αν όμως η προπόνηση είναι ιδιαίτερα έντονη και ιδιαίτερα αν υπάρχουν διπλές προπονήσεις μέσα στην ίδια ημέρα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και προϊόντα αθλητικής διατροφής που είναι ειδικά σχεδιασμένα για την αποκατάσταση. Αυτά θα πρέπει να έχουν 20 γραμμάρια πρωτεΐνης και 20-60 γραμμάρια υδατανθράκων μαζί με αντιοξειδωτικά στοιχεία.

Σταύρος Α. Κάβουρας, PhD, FACSM
Επίκουρος Καθηγητής
Εργοφυσιολογίας & Διατροφής Αθλητών