Οξειδωτικό στρες και φυσική δραστηριότητα

Αποτέλεσμα της απομάκρυνσης αυτής από τον «φυσικό» τρόπο ζωής, είναι η αύξηση σημαντικών παθήσεων και η κατακόρυφη πτώση της ποιότητας ζωής.

Σωματικές και ψυχικές νόσοι, αποτελούν πια τον κανόνα στις ζωές των περισσότερων δυτικών, κληροδοτώντας τες μάλιστα στις επόμενες γενιές με μεγάλη επιτυχία! Παρά την ραγδαία επιστημονική πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών και την διεύρυνση της «κοινωνίας της πληροφορίας», ο άνθρωπος υποτάσσεται στη νόσο της πλαστικοποιημένης διαβίωσης, κατακτώντας ρεκόρ αδράνειας, υποκινητικότητας και ψυχικών παθήσεων.

Απόρροια της λανθασμένης αντίληψης της ζωής, είναι  η διαταραχή της βιοχημικής ισορροπίας του οργανισμού, κάνοντάς τον επιρρεπή σε ένα σύνολο παθήσεων.

Έρευνες των τελευταίων χρόνων καταδεικνύουν ότι η σωματική αδράνεια, η κακή ψυχική διάθεση, οι καταχρήσεις, η κακή διατροφή, ακόμα και η λανθασμένη αναπνοή αποτελούν πρωταρχικές αιτίες για την εμφάνιση επιπλοκών, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή κοινωνικής τάξης.

Αποτέλεσμα, η αύξηση της τοξικότητας του ορού του αίματος και η εμφάνιση οξειδωτικού στρες, όπως επικράτησε να ονομάζεται η διαταραχή της ισορροπίας ελεύθερων ριζών (“free rates”) και αντιοξειδωτικών (μηχανισμοί καταστολής των ριζών).

Πολλά έχουν γραφτεί για τον τρόπο λειτουργίας και δράσης των ελεύθερων ριζών στον ανθρώπινο οργανισμό. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται να παρουσιάζονται στο κυτταρικό περιβάλλον ορισμένες αντιδράσεις μεταξύ μορίων οξυγόνου και μίας σειράς χημικών ενώσεων, φθείροντας τα κύτταρα (όσα ενέχονται, κυρίως, σε φλεγμονώδεις διαδικασίες) και το γενετικό τους υλικό.

Το μόριο του οξυγόνου έχει την ιδιότητα να «κλέβει» ένα ηλεκτρόνιο για να ολοκληρώσει τον χημικό του τύπο, αποδυναμώνοντας τις υπόλοιπες χημικές ενώσεις του κυττάρου. Με αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται μία σειρά δραστικών μορίων με πολλαπλούς μηχανισμούς δράσης πάνω σε βασικά βιομόρια (όπως πρωτεΐνες, λιπίδια και DNA) που είναι γνωστά ως “ελεύθερες ρίζες”.

Όσο το κυτταρικό περιβάλλον του οργανισμού βάλλεται από συνθήκες οξειδωτικού στρες , οι ελεύθερες ρίζες θα επιμένουν να αναζητούν ηλεκτρόνια στον περιβάλλοντα χώρο των κυττάρων. Μάλιστα, εάν δυσκολεύονται στην αναζήτηση ηλεκτρονίου, μπορεί να μεταβούν στον χώρο του γενετικού υλικού, επιφέροντας σοβαρότατες βλάβες και αλλοιώσεις. Επιπλέον, νέα ερευνητικά δεδομένα κάνουν λόγο για εκφυλισμό και των κινητικών νευρώνων από την «επίθεση» ελευθέρων ριζών.

Υποστηρίζεται από ερευνητές ότι, η μεγαλύτερη ευθύνη για αυτή την τάση προέρχεται από τον τρόπο ζωής των ατόμων, επισημαίνοντας ότι η άσκηση και η σωματική δραστηριότητα μπορούν να προσφέρουν προστασία απέναντι στις εκφυλιστικές νόσους του νευρικού συστήματος (πηγή: «Scientific American»).

Σήμερα, οι επιστήμονες τονίζουν ότι όσο το άτομο απέχει από την ενεργή φυσική δραστηριότητα και δεν τηρεί μία ισορροπημένη διατροφή, αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης νοσημάτων, που φαίνεται να εμπλέκονται με το οξειδωτικό στρες όπως, αθηροσκλήρωση, έμφραγμα μυοκαρδίου και εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσοι Parkinson, Altzheimer και Crohn, κυστική ίνωση, υπογονιμότητα, καταρράκτη, τενοντίτιδες, καθώς και οι περισσότερες μορφές καρκίνου.

Ακολουθώντας συνειδητά ένα ήπιο πρόγραμμα άσκησης, τουλάχιστον μισής ώρας ημερησίως, αποφεύγοντας την πολύωρη σωματική αδράνεια και λαμβάνοντας διατροφικά στοιχεία από “φυσικές” τροφές (νωπούς καρπούς, φρούτα, επιλεγμένα λαχανικά) με παράλληλη απομάκρυνση από το καθημερινό μας διαιτολόγιο ζωικών λιπών, ζάχαρης και αλκοόλ, διαμορφώνουμε ένα “φιλικό” περιβάλλον για την εδραίωση της υγείας μας. Ακόμα και με ενίσχυση της απλής καθημερινής δραστηριότητας (σκάλες αντί ασανσέρ, πόδια αντί για αυτοκίνητο κτλ.) μπορεί να επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα προς την κατεύθυνση μιας πιο ισορροπημένης ζωής.

Και το σημαντικότερο, η διατήρηση της ψυχικής μας ηρεμίας και η ανάγκη αποβολής του παθολογικού άγχους από όλους σχεδόν τους τομείς της καθημερινής μας ζωής είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας αλλά και στους γύρω μας. Αν αποφασίσουμε να αφιερώσουμε λίγο χρόνο στην ψυχική μας ηρεμία και στον έλεγχο της αναπνοής μας, μέσα από απλά ασκησιολόγια χαλάρωσης και κατάλληλου πνευμονικού αερισμού, ίσως μπορέσουμε να βιώσουμε τον ζωτικό παλμό της ύπαρξής μας.

Η ανθρώπινη διάνοια είναι ικανή να συλλάβει την κοσμική αρμονία, ανάγοντάς την σε τρόπο ζωής. Σε μία εποχή, μάλιστα, που μαίνεται από ανησυχίες, άγχη και προβλήματα, το μεγαλύτερο ίσως στοίχημα που μπορούμε να βάλουμε με τον εαυτό μας, είναι η καλλιέργεια ενός αρμονικού και υγιούς σώματος που θα είναι έτοιμο να προοδεύσει συνειδησιακά.

Γιώργος Σαράτσης

Καθηγητής Φυσικής Αγωγής